Elektrische hommels en knetterende truien

Vorige week was er een ontploffing in een huis in Groningen. De brandweer heeft het onderzocht en denkt dat het veroorzaakt werd door de wollen trui van een klussende man. Door wrijving kan een wollen trui vonken maken. Waarschijnlijk was zo'n vonkje genoeg om gassen te laten ontploffen die van isolatieschuim kwamen. De man werd weggeduwd door de ontploffing, maar verschroeide alleen wat haren. De klap was hard genoeg om de ramen eruit te knallen!

Hommels hebben drie manieren om bloemen te vinden waar ze nectar uit drinken: ze ruiken de nectar, ze zien ultraviolette straling van de bloem en ze voelen het electrostatisch veld van de bloem!
Als insecten vliegen, raken ze positief geladen door het flapperen van hun vleugeltjes. Bloemen zijn heel licht negatief geladen, maar dat verandert als er een insect op landt. De bloem wordt dan ook een beetje positief. De geteste hommels hadden bijna allemaal voorkeur voor de negatief geladen bloemen in het testveld van de wetenschappers. Tja, je wil natuurlijk het liefst een bloem waar niet daarnet nog een ander insect van heeft gesnoept!

De twee nieuwsberichten hierboven gaan allebei om statische lading. Zo'n lading kun je gemakkelijk zelf maken door met een ballon of een pvc-buis over je haar of trui te wrijven. Maar dan heb je nog geen vonkje! Met het experiment hieronder kun je de statische lading van een ballon of pvc-buis opslaan in een potje om er later een vonk mee te maken.

Dit heb je nodig:

• plastic beker met deksel
• lijm
• aluminiumfolie
• stevige koperdraad
• ballon of pvc-buis

Dit moet je doen: 
Stap 1: Beplak de binnenkant en de buitenkant van de beker met aluminiumfolie. Laat twee centimeter vrij aan de bovenkant. Vergeet niet om de bodem ook te beplakken!
Stap 2: Maak een gaatje in het deksel waardoor je de koperdraad kunt steken. Zorg dat je draad contact maakt met de bodem en een paar centimeter boven het deksel uitsteekt. Maak van aluminiumfolie een bolletje dat je bovenop de koperdraad doet. Maak de deksel vast op de beker.
Stap 3: Maak je ballon of pvc-buis statisch door ermee over je haar of trui te wrijven. Houd de beker in je hand en breng je geladen ballon of staaf bij het bolletje bovenop. Misschien zie je al een vonkje! Je kunt meerdere keren een lading overbrengen.

in plaats van een bolletje aluminiumfolie, kun je ook je koperdraad buigen

 

Stap 4: Durf je het bolletje bovenop aan te raken terwijl je de beker vasthoudt aan het folie? Let op, want je kunt er een schokje van krijgen!

Zo werkt het:
Door te wrijven, maak je een positieve lading, net als een hommel. Je beker heeft geen lading, maar deelt telkens de lading van je ballon of staaf. Door iedere keer opnieuw je staaf op te laden en de nieuwe lading te delen met je beker, verhoog je de lading in je beker.

Extra tip:
Wil je een grotere lading opslaan? Probeer het dan eens door de statische lading te gebruiken van een oude tv of monitor! Je ziet hiervan een voorbeeld in dit filmpje: http://youtu.be/pAy_pvXkCMc